De erfenis van de regisseur van constante heruitvinding blijft een blijvende impact hebben op de moderne slasher-cinema.
“Horrorfilms wekken geen angst, ze laten het los.” -Wes Craven
Wes Craven begon zijn filmcarrière met het aanpakken van gruizige, oerhorror, het verkennen van de verdorven kant van de mens en hoe verlammend het kan zijn om oog in oog te staan met onwankelbaar kwaad. In de kern is horror altijd een manier geweest om de verontrustende aspecten van de menselijke ervaring en de wereld waarin we leven aan te pakken, de dingen waar de meesten niet over willen praten. Craven begreep dit en creëerde rijke personages en relevante verhalen die die ongemakkelijk lelijke realiteiten onderzoeken. Hij toonde ook een uniek vermogen om het slasher-genre meerdere keren opnieuw uit te vinden, terwijl hij zich nog steeds concentreerde op het herkenbaar maken van horror.
Met zijn debuutfilm Het laatste huis van links, Craven geschokt, woedend en geboeid kijkers. Het blijft een van de sterkste verkrachtingswraakfilms, die tot op de dag van vandaag een krachtige reactie uitlokt. De film creëert een verstikkend scenario van schending en wreedheid, plaatst het publiek in de schoenen van de slachtoffers en laat ons voelen hoe beklijvend en onvergeeflijk zo’n schending is. De film heeft een heel rauw en authentiek gevoel en biedt een ongecensureerd beeld van deze meedogenloze criminelen. Het is duidelijk dat ze zullen blijven jagen op iedereen die op hun pad komt, en afgezien van één moreel conflicterend lid van hun groep, zullen ze er veel plezier in hebben om het te doen. Het laatste huis van links toont de somberste van de mensheid, maar slaagt er toch in om ons te winnen via rechtvaardige en bloedige vergelding. De film belicht de sterke familieband, zelfs bij zo’n wreedheid, en waartoe verlies je kan dwingen.
De heuvels hebben ogen bood een passend vervolg op The Last House on the Left. Craven verkende opnieuw een visioen van terreur rond één familie die het meedogenloze, oer-kwaad moet onder ogen zien dat dodelijk is voor hun lijden. Dit kwaad komt in de vorm van een familie van meedogenloze, kannibalistische mutanten, de Jupiter-clan. Nogmaals, er is maar één lid van deze familie die enige empathie toont, terwijl de rest koelbloedige moordenaars zijn. De Jupiter-clan is volkomen woest, maar het zijn geen monsters die ze zelf hebben gemaakt. Ze zijn zelf slachtoffer; hun misvormingen zijn de bijwerkingen van nucleaire straling en verlating door hun families en de samenleving als geheel. The Hills Have Eyes vindt plaats kort na het einde van de oorlog in Vietnam gaat in op de wreedheid van oorlog en de duistere geheimen – en mensen – die worden begraven en vergeten in het proces. Ondertussen leveren de Carters, de “normale” familie die het doelwit is van de Jupiter-clan, een schrijnende kritiek op de All-American familie. De vader is een gepensioneerde politieagent die openlijk racistisch en vrouwonvriendelijk is, de identiteit van de moeder is verbonden met het wegbidden van al haar problemen, en de meeste van hun volwassen kinderen zijn zich totaal niet bewust van de wereld buiten hun bubbel. Je hebt nog steeds empathie voor hen en wil (de meesten van hen) overleven, maar ze zijn niet echt bedoeld als heldhaftige personages, maar als commentaar op de Amerikaanse cultuur van de jaren zeventig. De heuvels hebben ogen bouwt voort op Craven’s unieke inzicht als horrorauteur en legt de duisternis bloot van zowel degenen die zich in het volle zicht verbergen als degenen die gedwongen worden om wilden te worden, verborgen door de samenleving.
Een nachtmerrie op Elm Street begon een nieuw tijdperk van horror voor Craven en een belangrijke verschuiving in hoe hij het aanpakte. Het belangrijkste was dat het de bovennatuurlijke slasher-film versterkte en het subgenre voor altijd veranderde. Een nachtmerrie op Elm Street markeerde Craven’s wending tot surrealistische horror die een hoofdbestanddeel van zijn films zou worden, evenals een invloed op talloze andere filmmakers. En het is onmogelijk om de impact van Freddy Krueger op het slasher-genre te overschatten, wat een verschuiving veroorzaakt naar franchises die zijn gebouwd rond bovennatuurlijke moordenaars. Craven scheurde de veiligheidsdeken weg van iets dat ‘slechts een droom’ was, en keerde de trope op zijn kop door een spookachtige moordenaar te introduceren die zijn slachtoffers in hun nachtmerries achtervolgt.
De film onderzocht hoe belangrijk het is om je geest te openen, de onmogelijke maar zeer reële duisternis te kennen die op je afkomt, en je ertegen te wapenen zonder je door je angst te laten verteren. In wezen moet je Freddy verslaan in zijn eigen spel en de macht wegnemen die je hem gaf door bang te zijn. Hierin plantte Craven de zaden voor de slimme slasher-film met een bewust, vastberaden laatste meisje in Nancy (Heather Langenkamp). Een nachtmerrie op Elm Street immense diepte toegevoegd aan wat een slasher-film zou kunnen zijn en het territorium dat de moordenaar kon manipuleren. Je zou schijnbaar veilig in je bed kunnen zijn en toch aangeraakt worden door een onvoorstelbaar kwaad dat niet eens je huis hoefde binnen te komen. De aanval op de geest is misschien nog angstaanjagender en bruter dan de traditionele slasher die gewoon stalkte en doodde. Hierdoor herdefinieerde Craven de mogelijkheden van wat een slasher zou kunnen zijn.
Gedurende de jaren 80 bleef Craven het bovennatuurlijke kwaad onderzoeken dat de echte wereld betrad in films zoals De slang en de regenboog en Schokbreker. Hoewel deze films bovennatuurlijk werden gevoed, koppelde Craven dit aan het ontleden van het oerkwaad en de brutaliteit in de mens, trouw aan de wortels van zijn eerdere films. Terwijl de slang en de regenboog is eerst een zombie-occulte film met een aantal sterke body-horror-elementen, het meest angstaanjagende element is de almachtige dictator die genadeloos de slachtoffers van zijn keuze binnenvalt en kwelt, zowel door het lichaam als de geest. De film is een gruwelijke verkenning van hoe gevaarlijk zo’n ongecontroleerde kracht kan zijn, en biedt een nachtmerrieachtige reis naar een andere mogelijkheid van mentaal invasieve bovennatuurlijke horror.
Schokbreker neemt een verachtelijk, onherstelbaar menselijk kwaad dat doet denken aan de moordenaars van Craven’s breakout-film, The Last House of the Left, en onderzocht de schade die het zou kunnen toebrengen als het een bovennatuurlijke kracht als Freddy zou krijgen. De film is soms overdreven en bizar, maar het is een waardige film om te benadrukken in Craven’s meest bovennatuurlijk gefocuste hoofdstuk als horrorfilmmaker. De doodstraf versterkt alleen maar de macht en het vermogen van de moordenaar om pijn te veroorzaken en roept de vraag op of executie het kwaad echt vernietigt of gewoon overdraagt.
In De nieuwe nachtmerrie van Wes CravenCraven bouwde voort op de surrealistische, slimme slasher die hij oprichtte in de originele A Nightmare on Elm Street en duwde het nog verder. In het vervolg op meta-horror leren we dat Freddy de manifestatie was van een zeer reëel kwaad dat opgesloten zat in de Elm Street films. Nu de films niet meer gemaakt worden, is dit machtige kwaad ontsnapt in onze eigen realiteit. In nieuwe nachtmerrieCraven scheurde het vangnet nog vollediger weg en bood geen ontsnapping aan Freddy, zelfs niet in de echte wereld.
De nieuwe nachtmerrie van Wes Craven markeerde het begin van Cravens hoofdstuk over meta, zelfbewuste horror. In de film wordt Craven (die zichzelf speelt) het slachtoffer van zijn eigen creatie als het onderwerp de meester begint te manipuleren. Het script dat de personages in de film voorlezen, wordt meteen hun realiteit. Hier speelt Craven met het idee van kunst die het leven weerspiegelt en op zijn beurt het leven dat kunst weerspiegelt in een cyclische wervelwind van nachtmerrieachtige terreur. Craven informeert Heather in de film: “Als een verhaal sterft, wordt het verhaal vrijgelaten.” Hij onderzoekt het idee dat een verhaal kracht heeft. Net als energie, en zelfs angst in een meer abstracte zin, kan geen enkel verhaal echt vernietigd worden. Het kan alleen worden overgebracht naar een ander bestaansniveau, daarom is dit kwaadaardige wezen met Freddy Krueger’s gezicht echt eeuwig.
Ongetwijfeld bloeide de slimme meta-slasher echt op na de iconische samenwerking van Craven met Kevin Williamson Aan Schreeuw. Het is een van de eerste films waarin de personages hun kennis van het horrorgenre als wapen tegen de moordenaar gebruikten. In veel opzichten is de film een liefdesbrief aan de slasherfilm en nog meer aan horrorfans, want in Scream, geobsedeerd zijn door slasher-films wordt een kracht. Alleen de echte horrorfan maakt een kans in deze wereld. Degenen die op de hoogte waren van genre-tropen, zijn degenen die een vechtkans hebben. Evenzo degenen die de ins en outs van klassieke slasher-cinema niet kennen – zoals Casey (Drew Barrymore), die een trivia-vraag foutief beantwoordt over Vrijdag de 13e – zijn gedoemd. De moordenaars gebruiken slasherfilms als hun muze, maar het is duidelijk dat deze sadistische aard altijd in hen aanwezig was. Schreeuw creëerde een heel subgenre van meta-horror, en de invloed ervan is vandaag de dag nog steeds duidelijk in bijna elke slimme slasher.
Cravens films hebben nog steeds zo’n blijvend effect op het publiek, deels omdat zelfs zijn meest buitenaardse en surrealistische visioenen van horror altijd een zeer herkenbaar, menselijk element bevatten. Sommige van zijn films waren zelfs geïnspireerd op ware gebeurtenissen in het leven, waarop hij vervolgens een breder landschap van terreur bouwde om zowel de tragedie als de kracht die zo’n gebeurtenis kon teweegbrengen, volledig te onderzoeken. De heuvels hebben ogen is gebaseerd op een Schotse legende van een kannibalistische clan die bloeide in de 16e eeuw en richt zich bovendien op de nasleep van de oorlog in Vietnam, evenals het overnemen van enkele elementen van de Ingmar Bergman film De maagdelijke lente. Een nachtmerrie op Elm Street werd geïnspireerd door een groot aantal mensen die op mysterieuze wijze stierven in hun slaap, waaronder een Cambodjaanse genocidevluchteling die werd geplaagd door vreselijke nachtmerries waarvan hij zeker wist dat ze hem zouden doden. De slang en de regenboog was gebaseerd op de levensechte ervaringen van wetenschapper Wade Davis, terwijl hij in Haïti de verdiensten onderzocht van een medicijn waarvan werd gezegd dat het mensen uit de dood zou kunnen terugbrengen, en hij bevond zich op de worp van geheime genootschappen en voodoo-magie. Schreeuw is losjes gebaseerd op de ware misdaadmoorden van The Gainesville Ripper, een seriemoordenaar die in 1990 vijf studenten verminkte, onthoofdde en vermoordde. While Scream concentreerde zich niet op de bijzonderheden van de zaak, maar op het idee dat dit moordende instinct overal op de loer kon liggen. Zelfs zijn films, die niet gebaseerd zijn op waargebeurde gevallen, pakken zeer reële misdaden en maatschappelijke problemen aan die in onze wereld heersen, zoals in The Last House on the Left en Shocker.
Jaren na zijn dood hebben Wes Craven en de meesterlijke horror-erfenis die hij achterliet nog steeds een blijvend effect. Een belangrijk onderdeel van de resonerende kracht van zijn films ligt in Cravens ingewikkelde begrip van de psychologie van angst, zijn harde benadering van het niet aflatende kwaad in de wereld, en de ontzagwekkende wilskracht van de menselijke geest die hij prachtig tot leven brengt. Hij zag altijd de diepte, complexiteit en kans op een dieper begrip van onszelf en de wereld waarin we leven door middel van een genre dat zo vaak wordt neergekeken als goedkoop, schokkend entertainment. Craven bracht inhoud en herkenbaarheid in het subgenre dat de perceptie veranderde van wat een slasherfilm zou kunnen zijn. Zijn werk toonde zijn unieke vermogen om te transformeren en uit te dagen, zowel het subgenre naar voren te duwen als een erfenis van steeds evoluerende horror na te laten.
